ความจริงที่ต้องยอมรับ เมื่อเทคโนโลยีเดิม ๆ ไม่เพียงพอแล้วในยุคภัยไซเบอร์พุ่งสูง

ความสำคัญของระบบยืนยันความเป็นมนุษย์ในยุคที่ AI และ bot ครองโลกออนไลน์ กับผลกระทบต่อโอกาสทางเศรษฐกิจไทยที่อาจเกิดขึ้น หากประเทศไทยยังไม่เปิดรับเทคโนโลยีใหม่นี้

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมานี้ หลายภาคส่วนทั้งฝั่งหน่วยงานรัฐและประชาชนต้องรับมือกับความท้าทายทางไซเบอร์ เรียกได้ว่ารุนแรงที่สุดครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์เลยทีเดียว ไม่ว่าจะเป็นการหลอกลวงออนไลน์ การปลอมแปลงตัวตน การสร้างเนื้อหาปลอมด้วย AI และเครือข่าย bot ที่เพิ่มจำนวนอย่างควบคุมได้ยาก ปรากฏการณ์เหล่านี้ไม่เพียงสร้างความเสียหายทางเศรษฐกิจ แต่ยังบั่นทอนความเชื่อมั่นต่อระบบดิจิทัลโดยรวมอีกด้วย

ขณะเดียวกัน เทคโนโลยีสมัยใหม่ โดยเฉพาะระบบ “ยืนยันความเป็นมนุษย์” ก็กำลังก้าวเข้ามามีบทบาทในหลายประเทศ เพื่อช่วยสร้างสภาพแวดล้อมดิจิทัลที่ปลอดภัยมากขึ้นกว่าเดิม แต่นั่นก็ทำให้เกิดคำถามสำคัญคือ ประเทศไทยควรเปิดรับเทคโนโลยีประเภทนี้หรือไม่ ? และเราจะรักษาสมดุลระหว่าง “ความเป็นส่วนตัว” และ “ความปลอดภัย” ได้อย่างไร ?

หากมองถึงสภาพการณ์ด้านภัยคุกคามทางไซเบอร์ของประเทศไทยในปัจจุบัน ถือว่ายังคงน่าเป็นห่วงพอสมควร โดยเฉพาะจากหลาย ๆ ปัจจัยดังต่อไปนี้

ข้อมูลล่าสุดจาก Global Anti-Scam Alliance (GASA) เผยตัวเลขที่น่าตกใจว่า คนไทยถึง 6 ใน 10 คน เคยตกเป็นเหยื่อมิจฉาชีพออนไลน์ภายในปีที่ผ่านมา ส่งผลให้มูลค่าความเสียหายทางการเงินพุ่งสูงถึง 110,000 ล้านบาทภายในเวลาเพียงปีเดียว นับเป็นตัวเลขสูงสุดเท่าที่เคยมีการบันทึกไว้ ในรายงานยังระบุว่า ปัญหาดังกล่าวไม่เพียงบั่นทอนความเชื่อมั่นของประชาชน แต่ยังส่งผลกระทบต่อภาพลักษณ์และเศรษฐกิจด้านการท่องเที่ยวของประเทศไทยอีกด้วย (ที่มา: The Nation)

จำนวนเหยื่อจากการฉ้อโกงยังคงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าจะเป็นการแอบอ้างเป็นหน่วยงานรัฐ การหลอกกู้เงินออนไลน์ บัญชีโซเชียลมีเดียปลอม ไปจนถึงการปลอมเสียงและวิดีโอด้วยเทคโนโลยีดีพเฟก แสร้งเป็นคนใกล้ชิด หลอกให้เหยื่อหลงเชื่อได้อย่างแนบเนียน

เนื่องจากปัจจุบันยังไม่มีระบบสากลที่สามารถแยกแยะได้อย่างชัดเจนว่า “ใครคือมนุษย์จริง และใครคือบอต” แพลตฟอร์มจำนวนมากจึงยังคงพึ่งพาวิธีการยืนยันตัวตนแบบเดิม ๆ ซึ่งถูก AI เจาะทะลวงได้ไม่ยาก ส่งผลให้ระบบความปลอดภัยตามไม่ทันศักยภาพของอาชญากรไซเบอร์ในยุคนี้

หลายประเทศในเอเชีย เช่น ไต้หวัน สิงคโปร์ ญี่ปุ่น และเกาหลีใต้ ได้เริ่มใช้ระบบยืนยันความเป็นมนุษย์เพื่อป้องกันการฉ้อโกงออนไลน์แล้ว ขณะที่ไทยยังไม่มีมาตรฐานเดียวกันรองรับ

ปัญหาเหล่านี้สะท้อนให้เห็นว่า ประเทศไทยอาจต้องเผชิญกับความเสี่ยงทางดิจิทัลที่สูงขึ้นเรื่อย ๆ หากยังไม่มีการพัฒนากลไกยืนยันความเป็นมนุษย์รูปแบบใหม่ที่น่าเชื่อถือ เพื่อเข้ามาเสริมระบบเดิมที่ใช้อยู่ ที่สำคัญไปกว่านั้น ไทยอาจพลาดโอกาสในการก้าวให้ทันประเทศเพื่อนบ้านในภูมิภาค ในการสร้างระบบนิเวศดิจิทัลที่ปลอดภัยและมีขีดความสามารถในการแข่งขันมากยิ่งขึ้น

ในยุคปัจจุบันที่ AI และ bot สามารถสร้างเนื้อหาปลอมได้อย่างแนบเนียนนั้น เป็นเหตุผลที่ทำให้เทคโนโลยียืนยันความเป็นมนุษย์หรือระบบชีวมิติที่ไม่เปิดเผยตัวตนถูกพัฒนาขึ้นมา โดยมีจุดประสงค์ต่าง ๆ ได้แก่

• ยืนยันว่าบุคคลเป็นมนุษย์จริง ๆ ไม่ใช่ bot
• รับรองความเป็นเอกลักษณ์ของผู้ใช้โดยไม่ต้องโชว์บัตรประชาชนหรือข้อมูลส่วนตัว
• เพื่อช่วยลดการแพร่ระบาดของบัญชีปลอมและกลโกงแบบดีพเฟก

ทั้งนี้ ข้อมูลจากโครงการระดับโลก แสดงให้เห็นว่าเทคโนโลยีนี้ถูกนำไปใช้แล้วกว่า 22 ประเทศ ครอบคลุมทั้งสหรัฐอเมริกา สิงคโปร์ ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ โปแลนด์ และไต้หวัน โดยมีผู้ใช้ยืนยันตัวตนด้วยระบบดังกล่าวแล้วมากกว่า 17 ล้านคน ซึ่งประเทศเหล่านี้กำลังใช้เทคโนโลยียืนยันความเป็นมนุษย์เป็นโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัล เพื่อป้องกัน bot ลดการปลอมตัวตน และเสริมความเชื่อมั่นให้ธุรกรรมออนไลน์

เมื่อเทคโนโลยีใหม่อย่างการยืนยันความเป็นมนุษย์มาถึงประเทศไทย มักเกิดช่องว่างและต้องใช้เวลาในการศึกษา ทำความเข้าใจ พร้อมทั้งการจัดการข้อมูลส่วนบุคคลให้ปลอดภัย โปร่งใส และได้มาตรฐาน ซึ่งถือเป็นเรื่องปกติ อย่างไรก็ตาม การไม่ยอมรับนวัตกรรมเหล่านี้อาจกลายเป็นข้อเสีย เช่น

• ไทยล้าหลังประเทศอื่นในด้านเศรษฐกิจดิจิทัล
• แพลตฟอร์มการเงินและอีคอมเมิร์ซขาดเครื่องมือป้องกันมิจฉาชีพ
• คนไทยยังเสี่ยงถูกหลอกออนไลน์ในระดับสูงต่อไป
• ความเชื่อมั่นดิจิทัลถดถอย ส่งผลต่อการลงทุนและนวัตกรรม

ในขณะที่หลายประเทศกำลังเดินหน้าอย่างต่อเนื่อง ไทยอาจถูกทิ้งไว้ข้างหลังด้วยสาเหตุเพราะความไม่เข้าใจต่อเทคโนโลยีใหม่นี้ก็เป็นได้

หนึ่งในตัวอย่างการใช้งานจริงของเทคโนโลยียืนยันความเป็นมนุษย์ คือความร่วมมือระหว่าง World และ Tinder Japan ซึ่งนำระบบ World ID มาใช้ยืนยันว่า ผู้ใช้งานเป็น “มนุษย์จริง” และมีอายุเกิน 18 ปี โดยไม่ต้องเปิดเผยชื่อ เอกสารประจำตัว หรือข้อมูลส่วนบุคคลใด ๆ ระบบจะแชร์เพียงผลลัพธ์ที่จำเป็นต่อแพลตฟอร์ม พร้อมแสดงสัญลักษณ์ Verified Human บนโปรไฟล์ เพื่อเพิ่มความเชื่อมั่น ลดบัญชีปลอม บอต และการหลอกลวงบนแพลตฟอร์ม ปัจจุบันระบบดังกล่าวเปิดใช้งานจริงแล้วในประเทศญี่ปุ่น และเตรียมขยายไปยังประเทศอื่น ๆ ต่อไป

ระบบนี้ช่วยยกระดับมาตรฐานความปลอดภัยออนไลน์โดยไม่จำเป็นต้องเปิดเผยข้อมูลประจำตัวใด ๆ ซึ่งตรงข้ามกับความกังวลของหลายคน

เมื่อประเทศไทยเริ่มเปิดรับเทคโนโลยียืนยันความเป็นมนุษย์อย่างเช่น โปรเจกต์ World ก็จะกลายเป็นแรงขับเคลื่อนสำคัญที่สร้างผลลัพธ์เชิงบวกในหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็นการดึงดูดการลงทุน การสร้างงาน การยกระดับทักษะแรงงาน ไปจนถึงการพัฒนาระบบนิเวศดิจิทัลให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น ตัวอย่างเช่น:

• สร้างงานให้บุคคลากรไทยทั่วประเทศ
• การสนับสนุนผู้ประกอบการและนักพัฒนาไทยผ่านโครงการบ่มเพาะ
• การสนับสนุนเงินทุนสำหรับนักพัฒนาและสตาร์ตอัปไทย
• เพิ่มโอกาสให้ประเทศไทยกลายเป็นศูนย์กลางเทคโนโลยียืนยันความเป็นมนุษย์ในเอเชีย

ระบบยืนยันความเป็นมนุษย์ยุคใหม่ถูกออกแบบให้ไม่เก็บข้อมูลตัวตนจริง แต่ยืนยันความเป็นมนุษย์จริง ผู้กำหนดนโยบายควรตรวจสอบเชิงเทคนิคและกำกับตามหลักความเป็นส่วนตัวของมาตรฐานโลก ดังนั้น ควรมีการทดสอบทางเทคนิคอย่างอิสระและเชิงลึก พร้อมกำกับดูแลเทคโนโลยีนี้ให้สอดคล้องกับมาตรฐานความเป็นส่วนตัวระดับสากล

การหลอกลวงออนไลน์ในไทยมีขนาดใหญ่เกินกว่าจะแก้ด้วยการให้ความรู้ผู้ใช้งานหรือระบบ CAPTCHA แบบเดิม แต่จำเป็นต้องมีโครงสร้างพื้นฐานใหม่ที่ช่วยยืนยันความเป็นมนุษย์ได้จริง

ประเทศที่มีกฎระเบียบเชิงก้าวหน้าและเอื้อต่อการพัฒนานวัตกรรมด้านความปลอดภัย จะได้รับความเชื่อมั่นมากขึ้นจากนักลงทุนและแพลตฟอร์มระดับโลกมากกว่า

ควรเปิดโอกาสให้พื้นที่สาธารณะได้ถกเถียงกันด้วยข้อมูลและข้อเท็จจริงที่ครบถ้วน แทนการตัดสินเทคโนโลยีใหม่จากความเข้าใจคลาดเคลื่อน

คำถามนี้อาจไม่สามารถตอบแบบชัด ๆ ว่า “ใช่” หรือ “ไม่ใช่” ได้ทันที เพราะประเด็นเกี่ยวข้องกับทั้งความเป็นส่วนตัว ความปลอดภัย และผลกระทบต่ออนาคตดิจิทัลของประเทศ ดังนั้น คำตอบที่เหมาะสมกว่าคือ ประเทศไทยควรพิจารณาอย่างรอบด้านก่อนตัดสินใจ โดยเฉพาะการกำหนดเงื่อนไขสำคัญ 3 ประการ ได้แก่

• สร้างมาตรฐานกำกับดูแลที่โปร่งใสและตรวจสอบได้ เพื่อสร้างความเชื่อมั่นให้กับสังคมและประชาชน
• เลือกใช้เทคโนโลยีที่ออกแบบโดยคำนึงถึงความเป็นส่วนตัวเป็นหลัก (privacy by design) ตั้งแต่ต้นทาง
• เปิดทางให้ระบบยืนยันความเป็นมนุษย์ที่เชื่อถือได้ เพื่อช่วยปกป้องคนไทยจากภัยหลอกลวงออนไลน์ การปลอมแปลงตัวตน และการฉ้อโกงที่ขับเคลื่อนด้วย AI

เพราะท้ายที่สุด หากไทยไม่มีเทคโนโลยียืนยันความเป็นมนุษย์ เราอาจเผชิญความเสี่ยงพุ่งสูงขึ้น ทั้งจาก deepfake, bot, อาชญากรรมออนไลน์ และความเสียหายทางเศรษฐกิจที่อาจเพิ่มขึ้นอีกหลายเท่าเลยทีเดียว

ประเทศไทยกำลังยืนอยู่บนจุดเปลี่ยนครั้งสำคัญของเศรษฐกิจดิจิทัล ซึ่งเทคโนโลยียืนยันความเป็นมนุษย์ไม่ได้เป็นแค่เครื่องมือยืนยันตัวตน แต่เป็นโครงสร้างพื้นฐานด้านความปลอดภัยออนไลน์ที่หลายประเทศทั่วโลก อาทิ สิงคโปร์ และญี่ปุ่น กำลังให้ความสำคัญ

หากไทยสามารถออกแบบกฎระเบียบที่สมดุล เปิดรับนวัตกรรม และยกระดับมาตรฐานความปลอดภัยไซเบอร์ได้ทัน เหล่านี้จะช่วยให้ประเทศลดการฉ้อโกงออนไลน์ อีกทั้งยังช่วยเสริมความเชื่อมั่นของประชาชน ดึงดูดการลงทุน และเตรียมพร้อมต่อโลกที่ขับเคลื่อนด้วย AI ในอนาคต

การเปิดรับเทคโนโลยีและเอื้อให้นวัตกรรมเติบโตอย่างเต็มศักยภาพ เพื่อส่งต่อประโยชน์สู่ชุมชนและสังคม คือกุญแจสำคัญสู่อนาคตดิจิทัลของประเทศไทย